گلخانه‌ها محیط های بسته و کنترل‌شده‌ای هستند که امکان پرورش محصولات کشاورزی در شرایط بهینه را فراهم می‌کنند. کشاورزی گلخانه‌ای ابزار پیشرفته‌ای در کشاورزی مدرن به‌شمار می رود که به کشاورز اجازه می‌دهد محصول خود را در امان از تنش‌های محیطی مانند کم‌آبی، گرما و سرمای شدید، آفات و حشرات موذی پرورش دهد.
از آنجا که کشاورزی بخش جدانشدنی چرخه اقتصادی تمام شهرها و استان‌های کشور است، در این مقاله به بررسی وضعیت کشاورزی گلخانه‌ای در شهر زنجان به عنوان یکی از قطب های مهم کشاورزی کشور می‌پردازیم.
ساخت گلخانه در زنجان
شهر زنجان با داشتن جمعیتی بالغ بر ۵۰۰ هزار نفر و موقعیت جغرافیایی مناسبی که در مرکز استان زنجان دارد، تاثیر قابل توجهی به اقتصاد استان می‌گذارد. یکی از مشاغل پر درآمد و حیاتی برای این شهر، کشاورزی است. کشاورزی مدرن با ارائه روش های مختلفی منجر به افزایش چند برابری بازده همزمان با کاهش مصرف آب، انرژی و فرسایش خاک می‌شود. ساخت گلخانه یکی از این روش هاست که در صورت پیاده سازی صحیح آن، می‌تواند به بازگشت سرمایه بسیار سریع و افزایش سود کشاورزان ختم شود. متخصصین شرکت ساخت گلخانه سپید رویش، با قرار دادن تمام خدمات لازم در اختیار کشاورزان، در تمام مراحل کار همراه کشاورزان خواهند بود.
صرفه اقتصادی احداث گلخانه در زنجان
با توجه به موقعیت مرکزی شهر زنجان در استان و نزدیکی آن به شهرهای بزرگ اطراف مثل تبریز، منطقی است که کشاورزان با سرمایه‌گذاری در احداث گلخانه برای انواع میوه‌ها، سبزیجات و صیفی جات به تولید محصولات کشاورزی خارج از فصل فراوانی‌شان بپردازند. نیاز دائمی شهرهای بزرگ اطراف به انواع محصولات کشاورزی و باغی در تمام فصول، به کشاورزان این تضمین را می‌دهد که همواره برای کاشته های خود مشتری خواهند داشت. این موضوع با به حداقل رساندن هزینه انبار، جابه جایی و احتمال خسارت به محصولات در فرآیند توزیع، باعث هر چه بیشتر شدن صرفه اقتصادی گلخانه سازی در زنجان خواهد شد.
تجهیزات لازم برای گلخانه سازی در زنجان
داشتن تجهیزات متناسب با محصول کشت شده، فاکتوری حیاتی در بالا بردن بهره‌وری کشت است. هر چند بعضی دستگاه‌ها و زیرساخت‌ها به طور مشترک برای تمام گلخانه‌ها به کار می‌روند.
پوشش گلخانه
آب و هوای منطقه زنجان به دلیل ارتفاعات اطراف آن سرد و خشک است. بارش برف سنگین و سرمای شدید هوا از جمله مشکلاتی است که می‌تواند برای کشاورزی این منطقه مضر باشد. بنابراین فراهم کردن محیطی محافظت شده برای گیاهان ضروری است تا از سلامت محصولات اطمینان حاصل شود.
هنگام انتخاب پوشش گلخانه، گزینه‌های متنوعی وجود دارد که بسته به بودجه و نوع محصول، می‌توان یکی از آن‌ها را انتخاب کرد. پوشش باید به گونه‌ای باشد که ضمن عبور نور کافی، دمای داخل گلخانه را تنظیم کند.
استفاده از دیواره‌های شیشه‌ای یا پوشش فایبرگلاس به دلیل دوام بالایشان برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت ایده‌آل است. همچنین پوشش با نایلون گلخانه‌ای گزینه مقرون‌به‌صرفه‌ای برای احداث گلخانه با کمترین هزینه است.
ژنراتور گلخانه
حفظ شرایط مطلوب درون گلخانه نیازمند مصرف انرژی الکتریکی و مکانیکی از طریق تجهیزات مختلف است. فن های تهویه‌کننده هوا، سیستم‌های آبیاری و تولید گرما و سرما همگی به مصرف انرژی وابسته‌اند. از آنجا که مصرف برق شهری در مقیاس بالا صرفه اقتصادی ندارد، توصیه می‌شود از ژنراتور برای تأمین برق مورد نیاز گلخانه استفاده شود.
ژنراتور گلخانه ای گزینه‌ای اقتصادی و پایدار برای تأمین برق مورد نیاز دستگاه‌ها و تجهیزات داخل گلخانه است. استفاده از ژنراتور، هزینه‌های مصرف برق را کاهش می‌دهد و استقلال انرژی گلخانه را تضمین می‌کند.
فن گلخانه
داشتن جریان هوای مطلوب و ملایم برای سلامت گیاهان حیاتی است. فن گلخانه با یکنواخت کردن دما و رطوبت، تسهیل عمل گرده افشانی، تأمین دی اکسید کربن مورد نیاز فتوسنتز و غیره، نقش مهمی در حفظ شرایط مناسب رشد گیاه دارد.
انواع فن‌های گلخانه‌ای با توان و کارکردهای متفاوتی برای شرایط گوناگون طراحی شده‌اند. فن‌های اگزاست یا همان مکنده، هوای گرم و استفاده شده داخل گلخانه را خارج می‌کنند. فن سقفی، فن یوتیلیتی و فن اکسیال از جمله انواع فن‌های اگزاست هستند که کاربردهای متفاوتی دارند.
فن سقفی مشابه هود آشپزخانه بوده و مصرف انرژی کمی دارد. فن یوتیلیتی یکی از پرکاربردترین فن‌ها در ساختمان‌های مسکونی و صنعتی است که به صورت مرکزی نصب و مجراهایی به فضاهای مختلف دارد.
تجهیزات آبیاری
همگان می‌دانند که آبیاری صحیح و به موقع نقش بسزایی در سلامت و رشد گیاه دارد. آب علاوه بر استفاده در فرایند فتوسنتز، حامل مواد مغذی ضروری برای گیاه نیز هست. همچنین گیاهان از طریق تعرق، گرمای اضافی را دفع و برگ‌های خود را خنک نگه می‌دارند.
تا ۹۵ درصد آب جذب شده توسط گیاه صرف تعرق می‌شود و ۵ درصد وارد فتوسنتز می‌گردد. بنابراین کمبود آب حتی به مدت کوتاه می‌تواند برای گیاه کشنده باشد. روش‌های متداول آبیاری شامل آبیاری سقفی، قطره‌ای و مه‌پاش است که هر کدام مزایا و معایبی دارند.
هیتر گلخانه
هیتر گلخانه ای، وسیله‌ای مقرون به صرفه برای تأمین گرمای گلخانه است. در مناطق کوهستانی مثل شهر زنجان که زمستان های سرد و طولانی دارد، هوای سرد شبانه برای بسیاری از گیاهان نامساعد است. بنابراین گلخانه سازی در زنجان برای کشت محصولات حساس به سرما امری ضروری به نظر می‌رسد.
راه حل این مشکل ساده است؛ با احداث یک فضای محصور و گرمایش آن به وسیله هیتر می‌توان گیاهان را از سرمای هوای بیرون محافظت نمود. استفاده از هیتر در کنار پوشش مناسب برای گلخانه، راهکاری اقتصادی برای پرورش گیاهان حساس در زمستان سرد زنجان است.
مزایا ساخت گلخانه در زنجان
تجربه تلخ کم آبی و آسیب وسیع به زمین‌های کشاورزی استان زنجان، مسئولین این استان را وادار کرده تا در سال‌های اخیر از گلخانه سازی در زنجان و سایر شهرهای این استان حمایت‌های ویژه‌ای به عمل آورند. این حمایت‌ها باعث شده است که سطح کشت گلخانه‌ای این استان از ۱۲۰ هکتار در سال ۱۳۹۲ به بیش از ۳۰۰ هکتار در سال ۱۴۰۰ برسد.
از مزایای بسیار مهم گلخانه‌سازی در زنجان می‌توان به افزایش تولید در واحد سطح زیرکشت به میزان ۱۰ برابر نسبت به فضای باز اشاره کرد. همچنین با کشت گلخانه‌ای می‌توان از زمین‌هایی که برای کشت دیم قابل استفاده نیستند بهره برد. عدم وابستگی کشت به فصل نیز از امتیازهای ویژه کشت در گلخانه به شمار می‌رود.
احداث گلخانه در زنجان با سپید رویش
در گذشته، کشاورزی صنعتی بود که درصد بالایی از جامعه را در بازار خود مشغول می‌کرد. آماده کردن زمین‌های کشاورزی، کشت، آبیاری و برداشت محصولات فرآیندهای تماما دستی و نیازمند نیروی کار بودند. امروزه با ماشینی شدن اغلب مراحل، می‌توان ادعا کرد که تمام زمین‌های قابل کشت اطراف شهرها و روستا در حال بهره‌برداری شدن هستند. امروزه عامل محدودکننده نیروی انسانی نیست بلکه میزان بازدهی است که از یک زمین خاص دریافت می‌شود.
در این میان گلخانه سازی تلاش بر حل این مسئله دارد. برای حداکثر کردن بازده یک هکتار از زمین کشاورزی بهترین راه این است که گیاه را در شرایط ایده آل رشد دهیم و این کار را در تمام فصول سال و در هر جغرفیایی بتوانیم انجام دهیم. شرکت گلخانه سازی سپید رویش با در پیش گرفتن این رویکرد، سعی بر مدرن‌سازی کشاورزی ایران‌مان دارد تا بدین شکل قشر زحمت کش کشاورز با کمترین ریسک و کمترین سرمایه اولیه ممکن، به این کار حیاتی و لازم بپردازند. شهر زنجان با دارا بودن شرایط جغرافیایی مناسب و نیازهای محلی خود، از زراعت در گلخانه به‌عنوان یک راه حل پایدار بهره‌مند خواهد شد.