از جمله مسائلی که اهمیت بسیار بالایی در راستای راه‌اندازی گلخانه برای افراد دارد، صرفه اقتصادی آن و سود بالای کار است. گلخانه خیار سوددهی بسیار بالایی دارد و فرآیند کاشت و برداشت آن بسیار آسان‌تر از سایر میوه‌ها خواهد بود. گلخانه باتوجه به فضا و تجهیزاتی که خواهد داشت، به افراد این امکان را خواهد داد تا بتواند محصول موردنظر خود را در شرایط مطلوب دمایی، نورپردازی، با آبیاری و کوددهی مناسب کاشت نمایند. شما با راه اندازی گلخانه می‌توانید تولید خیار را افزایش دهید و از این شیوه کشاورزی مدرن در راستای کسب درآمد استفاده کنید. در ادامه مطالب به اصول راه‌اندازی گلخانه خیار، نحویه راه‌اندازی گلخانه و اصول کاشت این میوه پرطرفدار در گلخانه خواهیم پرداخت.
نیازهای اکولوژیکی برای راه اندازی گلخانه خیار
نحوه ساخت گلخانه برای رشد خیار خیلی تاثیرگذار خواهد بود. از جمله عوامل موثر بر موفقیت‌آمیز بودن رشد این میوه پرطرفدار می‌توان به کنترل دما، تهویه هوای مناسب، رطوبت و کنترل نور اشاره کرد. تمامی این پارامترها بایستی بر اساس فصل تنظیم شوند تا نیازهای رشد خیار را برطرف نموده و بر رشد آن تاثیر مثبت بگذارند. توجه داشته باشید که این عوامل در کنارهم کارآمد هستند و به تنهایی تاثیری بر رشد این میوه نخواهند گذاشت. بدین ترتیب با توجه به نیاز خود، مصرف خود و مسائلی دیگر باید اطلاعاتی در این زمینه کسب کنید.
خواص کشت درست خیار در گلخانه
اگر شما قبل راه‌اندازی گلخانه و اقدام به کشت خیار، آگاهی خوبی در این مورد کسب کنید و بتوانید شرایط مطلوب برای رشد این میوه لذیذ را فراهم سازید، می‌توانید از مزایای بسیاری بهره‌مند شوید که از نمونه این مزایا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ریشه‌ها در هنگام کاشت خیار و روند رشد آن، عمیق نشده و لایه‌های بالایی خاک با توجه به رشد خیار از ۵۰ الی ۱۰۰ سانتی‌متر به طرفین گسترش خواهد یافت.
- ۶۰ الی ۷۰ درصد ریشه‌های میوه در ۱۰ الی ۲۰ سانتی‌متری عمق خاک قرار خواهند گرفت.
- خیار به خوبی رشد خواهد کرد و به اصطلاح بازارپسند خواهد بود. طول آن از ۵ الی ۱۰ سانتی‌متر خواهد بود که این مورد بر بالا رفتن فروش آن و قیمت خیار تاثیر خوبی خواهد گذاشت.
- میوه خیار رطوبت را دوست دارد و اگر این عامل در فضای گلخانه‌ای و خاک آن فراهم شود، این میوه رشد بسیار خوبی خواهد داشت و خیار در عمق ۲۰ الی ۲۵ سانتی‌متر در شرایط مناسب رشد خواهد نمود.
بهترین خیار برای پرورش در گلخانه
اگر شما دوست داشته باشید که با راه‌اندازی گلخانه، اقدام به کشت خیار نمایید باید بدانید که این روش کشت کمی با فضای مزرعه متفاوت خواهد بود. در فضای گلخانه برخی میوه‌ها رشد بهتری دارند و شما باید به دنبال آن دسته میوه‌هایی باشید که در گلخانه شما رشد کنند و سودی برای شما داشته باشند. واریته‌ای که در گلخانه کشت خواهد شد، باید زودرس و کاملا مطلوب باشد و در برابر آفات مقاومت بالایی داشته باشد. دوره رشد هر میوه با توجه به نوع آن متفاوت خواهد بود. برای کشت خیار گلخانه‌ای، بهتر است که از ارقام پارتنوکارپ استفاده کنید.
از مزایای این ارقام می‌توان به عدم نیاز به کوددهی اشاره کرد. همچنین ارقام پارتنوکارپ، تنها تولیدکننده گل ماده هستند و در زمان سریعی رشد می‌کنند. علاوه‌بر پارتنوکارپ، می‌توانید برای کشت خیار از آن دسته ارقامی استفاده کنید که شاخه‌های جانبی تشکیل نمی‌دهند؛ اما گل و میوه‌های بسیاری را در گره‌های ساقه اصلی تولید می‌کنند و در انتها ظاهر و طعمی مشتری‌پسند دارند. به‌طور کلی واریته‌های خیار در سه دسته، تقسیم‌بندی می‌شوند که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نوع کوتاه: ابعاد آن از ۱۵ الی ۲۰ سانتی‌متر خواهد بود.
- نوع بادامی: ابعاد آن از ۸ الی ۱۰ سانتی‌متر خواهد بود.
- نوع لانگا یا بلند: ابعاد آن برابر با ۲۵ الی ۴۰ سانتی‌متر خواهد بود.
انواع خیار خاص برای کشت در گلخانه
امروزه چند نمونه خیار که ظاهری بازارپسند و طعمی لذیذ دارند، بسیار مورد توجه مردم قرار گرفته‌اند و شما می‌توانید برای شروع کار یکی از این موارد را در گلخانه خود پرورش دهید:
- خیار هلنا: خیارهای هلنا بسیار بلند هستند و بافت صافی دارند. هلنا نوعی نژاد بیودینامیک است که رنگ آن از سبز روشن الی تیره خواهد بود. این نوع خیار طعم بسیار لذت‌بخشی دارد. البته باید توجه داشته باشید که در کشت این خیار، هر گل تنها یک میوه خواهد داد، ازاین‌رو برای فروش خیار هلنا باید فضای گلخانه شما بزرگ باشد تا بتوانید تعداد بالایی را پرورش دهید.
- خیار دومینیکا: این خیار از ارقام گل‌دار ماده بوده که معمولا اندازه آن از ۲۵ الی ۳۵ سانتی‌متر است. ابعاد بزرگ خیار دومینیکا برای درست کردن سالاد بسیار مناسب است و شما می‌توانید از این خیار برای مصارف خانگی خود استفاده نمایید.
- خیار conquerer: این خیار از انواع خیارهای قدیمی بوده که تاکنون در فضاهای گلخانه‌ای بسیار کشت شده است. خیار conquerer می‌تواند در فضایی با دمای کم، تحمل بالایی داشته باشد. همچنین اگر در منلطقی با آب‌وهوای سرد ساکن هستید، این نوع خیار انتخاب خوبی برای کاشت خواهد بود. خیارهای conquerer ابعاد نسبتا بزرگی دارند و طعم آن‌ها بسیار معطر و لذیذ است.
- خیار ایفل: این نوع واریته خیار از نوع رایج واریته‌ها محسوب می‌شود که گونه‌ای بسیار قوی برای خیارها است. طول میوه‌های خیار ایفل به ۳۵ سانتی‌متر می‌رسد.
دوره های رشد خیار در گلخانه
کشت خیار به ساختار اقلیمی بستگی دارد و در طول دوره‌های مختلفی انجام می‌شود. برای کشت خیار شما بایستی اطلاعاتی کامل از نوع خیار و دوره مناسب برای کشت آن کسب نمایید. معمولا دوره‌های کشت این میوه در اوایل بهار و اواخر پاییز انجام می‌شود. البته در فصل تابستان نیز می‌توانید در گلخانه خود به کشت خیار بپردازید.
دمای مناسب برای رشد خیار در گلخانه
میوه خیار برای رشد بهتر همانند گیاهان و میوه‌هایی چون بادمجان و گوجه‌فرنگی نیاز به دمای مناسبی دارد. دما تا حد بالایی در رشد بهتر، کیفیت خیار، تشکیل گل و طعم خیار تاثیر می‌گذارد. معمولا دمای خیار باید بین ۵/۰ درجه الی ۵ درجه سانتی‌گراد باشد. دمایی با ۲- درجه سانتی‌گراد برای این میوه اصلا مناسب نیست و باعث یخ بستن خیارها می‌شود. اگرچه جوانه‌زنی خیار بایستی در دمای ۱۲ درجه سانتی‌گراد انجام شود، اما برای جوانه‌زنی بهتر این میوه بهتر است که درجه دمای فضای گلخانه خود را در ۲۷ درجه سانتی‌گراد تنظیم نمایید. در جدول زیر می‌توانید اطلاعات جامع تری در مورد دمای مناسب رشد خیار در گلخانه به دست آورید:
| دوره رشد | دمای مناسب در روز | دمای مناسب در شب |
| جوانه‌زنی خیار | ۲۷ درجه سانتی‌گراد | ۲۷ درجه سانتی‌گراد |
| دوره نهال کاشت | ۲۱ درجه سانتی‌گراد | ۱۹ درجه سانتی‌گراد |
| کاشت برداشت | ۲۱ درجه سانتی‌گراد | ۱۹ درجه سانتی‌گراد |
| دوره برداشت خیار | ۱۹ درجه سانتی‌گراد | ۱۶ درجه سانتی‌گراد |
نحوه انجام نورپردازی برای گلخانه خیار
یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار در رشد بهتر این میوه لذیذ، نحوه نورپردازی در فضای گلخانه است. خیار برای رشد نیاز به نور مناسب دارد که معمولا نور بهینه و موردنیاز برای این میوه ۱۵۰۰۰ لوکس تعیین شده است. ۱۴ ساعت شبانه باید این مقدار نورپردازی برای خیارها انجام شود. البته برای رشد خیار باید به رابطه بین دما و نور توجه داشته باشید. برای مثال، زمانی که نور و روشنایی بسیار کم است بایستی دمای گلخانه را نیز کم‌تر کنید.
نحوه آماده کردن گلخانه برای کاشت خیار
بعد راه‌اندازی گلخانه باید آن را برای کاشت گیاه یا میوه موردنظر خود آماده کنید. اگر گلخانه خود را در دوره‌های قبل برای کاشت میوه یا گیاهان دیگری مورد استفاده قرار دادید، بهتر است که فرآیند پاک‌سازی ضایعات محصول دوره قبل را با دقت بالایی انجام دهید تا تمامی کلوخه‌ها و ضایعات آن از روی خاک پاک شوند. همچنین بهتر است چندین بار خاک را آبیاری کنید تا شوری آن شسته شود و خاک برای کاشت میوه جدید آماده گردد. برای افزایش میزان مواد آلی در خاک بایستی به اندازه مناسب برای خاک از کود استفاده کنید تا ساختار فیزیکی خاک تا حد قابل‌قبولی بهبود یابد.
ناگفته نماند که خاک باید از آلودگی‌های کشت قبلی، پاک گردد تا سلامت انسان بعد کاشت و برداشت خیار به خطر نیفتد. برای ضدعفونی خاک گلخانه خیار خود نیز می‌توانید از انرژی نور خورشیدی استفاده کنید. این فرآیند نیز بهتر است در دوره‌های ماه تیر الی ماه شهریور انجام شود. بعد از پردازش خاک بهتر است که خاک را با پوشش نازکی از پلی‌اتیلن بپوشانید تا دهانه تهویه هوا را بسته نگه دارید. البته این شرایط باید به مدت ۴۵ الی ۶۰ روز برای خاک گلخانه انجام شود که در نتیجه با افزایش دمای گلخانه دیگر خاک آن برای کاشت و پرورش نهال خیار آماده خواهد بود.
روش آماده‌سازی خاک گلخانه قبل از کشت خیار
برای آماده کردن خاک در راستای کشت خیار بایستی به ویژگی‌های خاک و روش‌های کشت بسیار توجه کنید. تهویه مناسب خاک تاثیر زیادی بر رشد این میوه خواهد گذاشت. بهتر است در ابتدا خاک را آبیاری کنید و زمانی که خاک به حالت مناسبی رسید، سریعا شخم‌زنی آن را آغاز نمایید. شخم‌زنی خوب باعث می‌شود تا تهویه خاک بسیار خوب باشد. علاوه‌بر این مسائل باید به حذف تمامی بقایای گیاهی درون خاک توجه کنید تا تمامی بقایاهای گیاهی و کلوخه‌ها درون خاک خرد شوند. بهتر است برای انجام دادن تمامی این فرآیندها بسیار سخت‌گیر باشید تا نتیجه بهتری را در انتهای کار کسب نمایید. بعد از اتمام شخم‌زنی تنها کافیست که مجددا خاک را آبیاری نمایید تا خاک آماده برای کاشت خیار شود.
خاک مورد نیاز برای گلخانه خیار
بهترین خاک برای گلخانه خیار، خاک درشت با زهکشی مناسب است. خاک‌های درشت تهویه بسیار مناسبی خواهند داشت، ازاین‌رو رشد خیار بهتر انجام خواهد شد. توجه داشته باشید که خاک گلخانه خیار شما باید دارای موادمغذی برای رشد این میوه باشد و بتواند برای مدت زیادی آب را درون خود نگهداری کند. معمولا برای میوه خیار بهتر است که از خاک‌های کمی قلیایی یا خنثی استفاده کنید. ph خاک باید برابر با ۶ الی ۸ باشد تا بتوانید خیاری با ظاهر و ابعاد بازاری را کشت و برداشت کنید.
نحوه کاشت نهال خیار گلخانه ای
اگر دوست ندارید که نهال خیار بخرید، می‌توانید خودتان نهال این میوه را به دست آورید. هوای مناسب و ظرفیت بالای نگهداری آب در خاک، از عواملی است که می‌توانید با وجود این دو عامل نهال خیار را به دست آورید. برای به دست آوردن نهال خیار بهتر است از خاک‌های پیت+پرلیت استفاده شود. خاک‌های پیت یا مخلوطی از پیت برای کاشت نهال خیار بسیار مناسب هستند. در هنگام تهیه ملات بایستی به میزان ترکیبات آن که شامل ماسه، خاک و کود دامی مزرعه است، توجه ویژه‌ای داشته باشید.
دوره مناسب برای کاشت بذر، ۱۲ بهمن الی ۹ اسفند هر سال است که اگر شما در طول این دوره بستر مناسبی برای کاشت بذر خیار آماده کنید، در نتیجه می‌توانید نهال سالمی را داشته باشید. برای هر کاشت نیز بهتر است که ۲ الی ۳ بذر درون بستر خاک بیندازید و عمق این بستر بایست برابر با ۱ الی ۲ سانتی‌متر باشد.
نحوه آویزان کردن گیاه خیار
حدود یک هفته پس از کاشت بذر خیار، زالوها بر روی ساقه آن رشد خواهند نمود و زمان مناسبی برای آویزان کردن خیارها خواهد بود. برای آویزان کردن گیاه خیار مراحل زیر را انجام دهید:
- برگ‌های ریزی که جوانه زده‌اند را از گیاه خیار جدا نمایید: زمانی‌که برگ‌های اصلی و واقعی گیاه رشد خواهند کرد، باید برگ‌های ریز از گیاه جدا شوند. اگر فرآیند جدا کردن برگ‌های ریز گیاه را انجام ندهید، این برگ‌ها در مدتی بعد خشک خواهند شد و برای سلامت انسان بسیار مضر خواهد بود؛ زیرا ممکن است باعث بروز بیماری شود.
- آویزان کردن گیاه: برای آویزان کردن گیاه بهتر است از نخ‌های ضخیم پنبه‌ای استفاده نمایید یا به جای آن از طناب نایلونی استفاده کنید. تنه گیاه خیار بسیار شکننده است، ازاین‌رو این کار را با دقت و حوصله انجام دهید تا آسیبی به گیاه خیار نرسد. برای آویزان کردن بوته خیار بایستی طناب یا سیم را در طول ردیفه خیارها از زمین بکشید و هر خیار را بین سیم پایین و سیم بالایی آویزان نمایید. با پیچیدن طناب در دور گیاه می‌توانید آن را محکم کنید تا کار شما به پایان برسد.
نحوه هرس خیار های کشت شده در گلخانه
هرس کردن یک امر ضروری برای هر‌گیاه در گلخانه است که شما بایستی این کار را در زمان مناسبی انجام دهید. هرس روش‌هاس متفاوتی دارد که شما باید هرس متناسب با واریته تک محصولی یا چند محصولی را انجام دهید. در هر دو این روش‌های هرس، باید محل نشست برگ‌ها در گره‌ها حدود ۳۰ الی ۳۵ سانتی‌متر از خاک باید تمیز باشد. برای هرس تک محصولی شاخه‌های نشیمن‌گاه باید با توجه به قدرت گیاه از روی نشیمن‌گاه‌های ۲ یا ۳ هرس شوند. ناگفته نماند که در هنگام هرس، از موادمغذی برای خاک بیش‌ازحد استفاده نشود.
کوددهی خاک در گلخانه خیار
کود دهی خاک گلخانه خیار را بایستی با کودهایی که دارای فسفر هستند در ۷ الی ۱۰ روز پس از اولین آبیاری انجام دهید. برای کوددهی خاک نیز بهتر است از کودهای اسیرهیومیک یا با عناصر کمیاب استفاده کنید. کوددهی مناسب می‌تواند باعث کاهش شوری خاک در نهایت رشد بهتر گیاه و میوه آن شود. گیاه به عنوان یک مولد به پتاسیم بیشتری نیاز خواهد داشت که این عامل را باید از کود خود دریافت نماید. در صورتی که نتواند این عامل را دریافت نماید، کیفیت و طعم میوه بسیار پایین خواهد آمد.
نحوه آبیاری گلخانه خیار
خیار از آن دسته میوه‌هایی است که نیاز به آبیاری زیادی دارد. این گیاه بایستی در شرایط دمایی بسیار مناسب قرار بگیرد و بالای ۴ الی ۲٫۵ لیتر آب مصرف نماید تا رشد خوبی داشته باشد. البته ریشه گیاه خیار به عرض ۲۰ الی ۵۰ سانتی‌متر و عمق ۱۰ الی ۳۰ سانتی‌متر است؛ ازاین‌رو این گیاه نمی‌تواند از بیش از یک آبیاری بهره‌مند شود، ازاین‌رو یک‌بار آبیاری برای آن کافی خواهد بود. بنابرین بهتر است که دفعات آبیاری را بیشتر کنید و در هر بار تنها یک دور آبیاری را انجام دهید. استفاده از سیستم آبیاری قطره‌ای نیز برای گلخانه خیار بهترین کار خواهد بود.
سایر نکات راه اندازی گلخانه خیار
از دیگر نکات بسیار مهم در راستای راه اندازی گلخانه خیار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاشت خیار بایستی روی خاک‌ریزهای آماده شده با ارتفاع ۱۵ الی ۲۰ سانتی‌متری انجام شود.
- در هنگام کاشت خیار، جهت کاشت آن‌ها را از سمت شمال به جنوب انجام دهید. این جهت باعث بهتر رسیدن نور به خیار خواهد شد.
- کاشت خیار را می‌توانید به چند صورت تک‌ردیفه، دو ردیفه با تکی انجام دهید.
- در هنگام کاشت خیار به میزان رطوبت خاک توجه داشته باشید.
- ملات نهال بایستی کمی بالاتر از سطح خاک باشد تا در هنگام آبیاری خاک، آب کافی به ریشه نهال برسد.
- در مواقعی که آب‌وهوا بسیار گرم است، کاشت بذر را به ساعات عصر موکول نمایید.
راه اندازی گلخانه با سپید رویش
از آنجایی که تولید محصولات باکیفیت و بیشتر خواسته هر مزرعه‌داری است، امروزه مزرعه‌داران اقدام به راه‌اندازی گلخانه‌ای می‌نمایند تا محصولاتی خوش‌طعم در تعداد بالایی را کاشت و برداشت نمایند و در این راستا سوددهی بالایی داشته باشند. مجموعه سپید رویش انواع خدماتی در راستای راه‌اندازی گلخانه، نصب گلخانه، تجهیزات گلخانه، ساخت گلخانه گاتیک اسپانیایی، گلخانه هیدروپونیک و لوازم‌گلخانه را برای متقاضیان ارائه می‌دهد. مجموعه با بهره‌مندی از دستگاه‌های مدرن دنیا و مطابق با استانداردهای جهانی می‌تواند به شما در راستای راه‌اندازی گلخانه‌ای ایده‌آل کمک کند.
سخن پایانی
امروزه بسیاری از افراد همواره به راه‌اندازی گلخانه برای کاشت و برداشت خیار می‌اندیشند؛ زیرا این کار سود بسیار بالایی دارد و کاشت این میوه پرطرفدار بسیار آسان‌تر از سایر میوه‌ها است. شما می‌توانید گلخانه‌ای کوچک یا بزرگ را راه‌اندازی کنید و با کمی آموزش در راستای کاشت خیار، این کار را انجام داده و از سود آن برخوردار شوید. برای خاک گلخانه خیار خود بهتر است که از خاک‌های خنثی و کمی قلیایی استفاده نمایید و برای کاشت خیار بایستی نور آن برابر با ۱۵۰۰۰ لوکس باشد. سولاریزاسیون خاک گلخانه در راستای ضدعفونی خاک نیز بهتر است در ماه‌های ژوئیه الی آگوست انجام گیرد. برای کوددهی خیار گلخانه‌ای نیز باید این کار را ۷ الی ۱۰ روز پس از آبیاری اولیه انجام دهید.